Vẫn băn khoăn việc tốt hơn tổ chức HĐND “song hành” với UBND

Xác định mô hình chính quyền địa phương là vấn đề quan trọng, mô hình hợp sẽ tạo điều kiện thuận tiện cho quản lý quốc gia và ngược lại. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên cho biết, nhiều nhà khoa học và đại biểu Quốc hội vẫn muốn duy trì mô hình cũ, ở đâu có UBND ở đó phải có HĐND, chính quyền địa phương vẫn tổ chức như hiện giờ và có tăng cường chức năng cho HĐND và UBND. Còn nếu không tổ chức HĐND ở một số cấp thì “phải tổng kết khách quan, nhìn thẳng vào sự thực, bảo đảm dân chủ, đồng thuận trong đánh giá kết quả thể nghiệm”. Mô hình tổ chức HĐND và UBND theo Hiến pháp năm 1992 và Luật Tổ chức HĐND và UBND hiện hành, theo nhiều đại biểu Quốc hội cũng như nhiều Bộ, ngành, địa phương cho là không ăn nhập với thực tại yêu cầu quản lý bây giờ, vì chỉ có một khung pháp lý cho tổ chức chính quyền địa phương trong khi địa bàn và dân cư nông thôn và thành phố có nhiều điểm khác biệt. Việc thị thành và nông thôn cùng một mô hình tổ chức chính quyền khiến cơ cấu nhân sự của các cơ quan chuyên môn tại các tỉnh, thành gần như được thống nhất, trong khi đề nghị quản lý lại khác nhau, và hầu hết chính quyền các thị thành “kêu khó”. Thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường đã cho thấy kết quả hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương được ổn định. Việc thể nghiệm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường cho kết quả nhìn chung hoạt động bộ máy chính quyền địa phương được ổn định, hiệu lực, hiệu quả quản lý được duy trì, quyền đại diện của người dân được đảm bảo, tình hình KT-XH, an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn từng lớp được giữ vững. Từ thể nghiệm này, Chính phủ dự định đề xuất “khẳng định mô hình chính quyền địa phương bao gồm hai cơ quan HĐND và UBND (hoặc Ủy ban hành chính), theo mô hình chính quyền một cấp ở thị thành và chính quyền hai cấp ở nông thôn”. Ở những địa bàn không có HĐND thì thành lập cơ quan hành chính, là cơ quan cấp trên trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính và cung cấp dịch vụ công cho quần chúng. # Trên địa bàn, bảo đảm tính tường, gần dân, phục vụ dân của nền hành chính quốc gia. Bên cạnh nhiều quan điểm đồng tình với mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng không tổ chức “đầy đủ” HĐND ở các cấp, cũng có không ít quan điểm cho rằng việc tổ chức HĐND “đi kèm” UBND như bây chừ cần duy trì. Theo ông Nguyễn Văn Hoạt, Phó chủ toạ HĐND TP Hà Nội thì HĐND không chỉ giám sát chính quyền mà còn thực hành nhiều chức năng khác, nhất là đại diện cho quần chúng địa phương. Nên chi, cần đưa ra các giải pháp để khắc phục, nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND để HĐND làm tròn chức năng được giao, thay vì không tổ chức HĐND. Việc phân biệt chính quyền thành thị và nông thôn cũng là vấn đề nhiều tranh biện. Bà Hoàng Thị Ngân, Vụ Tổ chức hành chính và công vụ, Văn phòng Chính phủ cho rằng, chính quyền thành thị và nông thôn không khác biệt đến mức “cường điệu hóa”, mà chỉ nên khác về số lượng cơ quan chuyên môn, nên cần cân nhắc khi qui định sự khác biệt này trong Hiến pháp. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Hồng Khanh lại cho rằng, nguyên tố “quản lý đô thị” là sự dị biệt giữa mô hình chính quyền ở quận, phường (đô thị) với huyện, xã (nông thôn). Bởi thế, nên phân biệt, và có thể qui định chính quyền thành phố được tổ chức không hoàn chỉnh như chính quyền nông thôn hay chính quyền cấp tỉnh. Còn theo đại diện Sở Nội vụ TP HCM thì chính quyền địa phương không nhất định phải 2 hay 3 cấp… hệ trọng đến tên gọi UBND hay Ủy ban hành chính, một số ý kiến cho rằng, không nên “đổi lại” tên gọi UBND thành Ủy ban hành chính, do trước đây, Nhà nước từng đổi tên Ủy ban hành chính thành UBND… Nhìn chung, những đề xuất của Chính phủ về chính quyền địa phương trong dự thảo Hiến pháp sửa đổi vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều. Qui định trong Hiến pháp chẳng thể sửa “một sớm, một chiều”, nên việc nghiên cứu kỹ lưỡng, trên cơ sở tổng kết các mô hình thí nghiệm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường và mô hình chính quyền đô thị, để đưa ra một mô hình thích hợp trong Hiến pháp là cấp thiết. Bên cạnh đó, để những qui định này đích thực hợp lý, cần sự quan tâm, đóng góp không chỉ của các chuyên gia pháp lý, các nhà khoa học, mà còn của mọi người dân, để Ủy ban soạn thảo Hiến pháp có cái nhìn “đa chiều”, hợp lý. Phương Thảo