Bán lẻ hiện tình hình đại có xóa sổ được chợ?

Có lần, ông Trương Trung Việt, Phó Giám đốc Sở công thương nghiệp TP.HCM, tâm can với NCĐT rằng: “TP.HCM đã đi qua 300 năm, nhiều ngôi chợ trong thành phố cũng từng ấy tuổi. Nhiều khách du lịch không chỉ nhớ nơi đây có Nhà hát thành thị, bưu điện cổ xưa, mà còn có cả những ngôi chợ lâu đời. Nhưng một số chợ lại bị mai một dần bởi cách thức mua bán nói thách, cân thiếu, hàng hóa không an toàn, làm thoái chí người mua. Đến một lúc nào đó, chúng có thể không còn được nhớ đến nữa”. Điều ông nói chính là nỗi trăn trở về sự mất dần của mô hình thương mại truyền thống trước sự biến chuyển không ngừng của những mô hình bán buôn hiện đại, luôn sẵn sàng đáp ứng và làm ưng ý nhu cầu của các thượng đế. Bán lẻ đương đại: Thiên thời, địa lợi, nhân hòa Ngày 19.6.2009, chuỗi cửa hàng bán buôn Circle K của Mỹ đã cho ra mắt hệ thống cửa hàng thuận tiện đầu tiên của mình tại Việt Nam. Có mặt trong buổi ra mắt, ông Anthony Lam, tổng giám đốc Công ty GR Việt Nam Holdings, đơn vị mua nhượng quyền đưa Circle K vào Việt Nam, cho hay, Circle K muốn làm nên sự đổi thay hành vi mua sắm của người dân Việt Nam như đã từng làm được tại Thái Lan, Indonesia, Singapore. Thương hiệu này dự định phát triển tại Việt Nam 15 cửa hàng trong năm 2009 và đạt 550 cửa hàng vào năm 2018. 20% Thị phần của các siêu thị Việt Nam trong tổng doanh số bán sỉ toàn quốc. Trước đó, hồi tháng 4, Công ty FamilyMart, quản lý chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn thứ ba Nhật Bản, thông tin sẽ khai trương cửa hàng trước hết tại TP.HCM cuối năm nay, đến giữa năm 2010 sẽ mở tiếp 5 cửa hàng, sau đó là 300 cửa hàng trong 5 năm tới. Các công ty trong nước như Công ty Lương thực Miền Nam, Công ty Lương thực Nam Trung Bộ, Công ty Lương thực Tiền Giang cũng không bỏ qua nhịp này, cùng hiệp tác thành lập cửa hàng tiện lợi FocoMart. Saigon Co.Op cũng mới mở thêm 2 cửa hàng thực phẩm thuận lợi Co.Op Food. Cửa hàng thuận lợi được cho là có ngày mai tại Việt Nam với lợi thế cửa hàng nhỏ, gần nhà, sạch sẽ và hợp với thói quen mua sắm đơn giản, thuận lợi của người dân. Cùng lúc này, Saigon Co.Op lên kế hoạch phát triển 100 siêu thị Co.OpMart từ nay đến năm 2015. Còn chủ đầu tư siêu thị CitiMart, bà Nguyễn Ánh Hoa, chủ toạ Hội đồng Quản trị Công ty Dịch vụ thương mại Đông Hưng, cho biết, nếu thương thảo xong vấn đề mặt bằng, Công ty sẽ mở thêm 10 chi nhánh CitiMart nữa vào nửa cuối năm nay. Nhìn lại 5 năm trước, các siêu thị Co.OpMart, BigC phải vừa xây dựng hệ thống phân phối vừa làm tiếp thị kênh mua sắm mới. Nhưng giờ người tiêu dùng đã quá quen với hình thức mua sắm hiện đại. Những ngày cuối tuần, 2 hệ thống siêu thị này luôn chật cứng khách. Theo Sở công thương nghiệp TP.HCM, con số 82 siêu thị toàn thành phố bây chừ sẽ tăng lên gấp đôi vào năm 2015. Chợ: chưa mất thế thượng phong Trong khi các kênh đương đại đang bành trướng thần thế thì các chợ có vẻ yếu sức dần. Nhiều chợ đang được quy hoạch lại hoặc bị xóa sổ. Thí dụ như chợ Bình Phú (Q.6, TP.HCM) đã chính thức ngưng hoạt động từ giữa tháng 6.2009. Theo quy hoạch của TP.HCM, 3 ngôi chợ khác cũng sẽ bị xóa sổ vào năm 2010. Mặc dầu vậy, chợ truyền thống vẫn được xem là kênh mua sắm chính bây chừ. Theo kết quả khảo sát năm 2007 của công ty nghiên cứu thị trường The Nielsen, người Việt Nam đi chợ 28 lần/tháng, đi cửa hàng rau quả 10 lần/tháng và đi siêu thị 2 lần/tháng. Hãng này nhận định, việc đi mua sắm ở các cửa hàng bán lẻ hiện đại vẫn còn khá khiêm tốn: nhàng nhàng mỗi tháng người tiêu dùng chỉ đi mua sắm 3 lần ở 400 cửa hàng bán lẻ đương đại tại 6 thành thị chính của Việt Nam. Planet Retail, công ty phân tách về thị trường bán lẻ toàn cầu có trụ sở tại Anh, thống kê, tổng doanh số của 5 nhà kinh dinh siêu thị hàng đầu Việt Nam gồm Saigon Co.Op, Metro Group, Casino, FiviMart, CitiMart hiện chỉ chiếm 20% tổng doanh số bán sỉ của Việt Nam. Còn theo The Nielsen, chừng độ đóng góp của loại hình bán lẻ hiện đại ở Việt Nam thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Indonesia (36%), Philippines (45%) hoặc Malaysia (51%). Tương lai sẽ ra sao? Dù đang ở ngôi vị dẫn đầu, nhưng rõ ràng, các thế mạnh của chợ truyền thống như thực phẩm tươi, gần nhà đang dần mất đi khi Saigon Co.Op, BigC hay FiviMart mở mang hệ thống phân phối, tạo điều kiện tiếp cận dễ dàng hơn cho người tiêu dùng. Chị Nguyễn Thị Hương (một người dân ở Q.10, TP.HCM) cho hay, trừ củ, quả mua ở chợ, còn lại rau và thịt chị mua trong siêu thị. Chị tin rằng siêu thị sẽ quản lý và kiểm soát nguồn cung cấp thực phẩm, bảo quản hợp lý. Ông Việt, Sở công thương nghiệp TP.HCM, thừa nhận, hàng hóa phong phú, phục vụ chu đáo, lịch sự, thực phẩm sạch và ngày một tươi hơn, giá cả phải chăng là căn nguyên các loại hình bán buôn đương đại nhận được sự quan hoài của người tiêu dùng. Ông cho rằng, do cấu trúc của nền kinh tế, các yếu tố văn hóa, lịch sử và du lịch, chợ sẽ không mất đi nhưng sẽ bị thay thế dần nếu không đổi thay cách thức mua bán, sắp đặt hàng hóa… Về bán buôn hiện đại, nhiều ý kiến cho rằng, 2009 sẽ là năm bùng nổ của các cửa hàng thuận lợi. Thể hiện cụ thể là sự ra mắt của Circle K, FamilyMart hay sự gia tăng đầu tư các mặt hàng thực phẩm và phục vụ sinh hoạt thông thường lên 25% trong năm 2008 của Saigon Co.Op cho Co.Op Food. “Những kênh bán buôn đương đại, nhỏ, sạch sẽ, có gắn máy lạnh sẽ thịnh hành trong vài năm tới. Chúng sẽ hấp dẫn người tiêu dùng dần rời xa các chợ”. Đó là một đoạn trong ít “phân tích bán lẻ Việt Nam 2008-2012” của Công ty RNCOS (Mỹ), chuyên về dịch vụ tham vấn nghiên cứu thị trường. Trong khi đó, tại siêu thị, khách hàng càng ngày càng nhận thức rõ ích của việc mua sắm các sản phẩm gia dụng, vì bên cạnh việc có nhiều mặt hàng chọn lọc, họ còn có cơ hội tham gia các chương trình khuyến mãi quyến rũ. Thêm nữa, các siêu thị ngày càng trở thành địa điểm phục vụ giải trí cho gia đình vì mọi người cảm thấy thích khi dạo ngang các dãy hàng, tìm và thử các loại sản phẩm mới. Ngoài các cửa hàng thuận tiện và siêu thị, hình thức bán lẻ khá phổ quát trên thế giới hiện nay là đại siêu thị. Tại Việt Nam, hiện chỉ có 1 đại siêu thị là BigC Đồng Nai. Tuy nhiên, theo dự đoán của Planet Retail, vào năm 2013, cơ cấu bán buôn Việt Nam sẽ dẫn đầu bởi đại siêu thị với doanh số chiếm 48%, kế đến là các cửa hàng bán lẻ (21%), siêu thị (18%), cửa hàng thuận lợi (11%), còn lại các hình thức khác (2%). Ít cho rằng, siêu thị và cửa hàng thuận tiện sẽ thay thế dần chợ và các cửa hàng dọc phố, đại siêu thị sẽ phát triển mạnh tại Việt Nam nhưng sẽ có không gian nhỏ hơn so với thế giới.