Máy móc xét nghiệm đạt chuẩn: Chờ sự… tự giác của cơ sở y tế

Bệnh viêm gan C nặng nhưng chẳng thể phát hiện Trong lúc đang điều trị viêm gan siêu vi C tại Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới TP.HCM nhưng vì đau nhức nên bà N.T.X., 65 tuổi (ngụ Q.Thanh Khê, Đà Nẵng) đi khám xương khớp ở phòng mạch tư. Tại đây, thầy thuốc (BS) “gửi” bà sang một cơ sở trên đường Nguyễn Chí Thanh, Q.5 để làm xét nghiệm, trong đó có cả xét nghiệm viêm gan siêu vi C. Thế nhưng, kết quả xét nghiệm ghi nhận bà X. Không nhiễm siêu vi C. Nghi ngờ kết quả này, gia đình bà X. Đưa bà đến Viện Pasteur TP.HCM xét nghiệm lại lần nữa thì kết quả bà bị nhiễm siêu vi C, đúng như chẩn đoán ban đầu ở BV Bệnh Nhiệt đới. Một BS chuyên điều trị viêm gan siêu vi cho biết: “bây chừ, các cơ sở xét nghiệm trên địa bàn TP.HCM dùng rất nhiều loại máy khác nhau để xét nghiệm số lượng vi-rút trong máu (định lượng). Các BV đầu ngành về viêm gan như: BV Bệnh Nhiệt đới, Viện Pasteur được trang bị các loại máy hiện đại, dễ dàng phát hiện số lượng vi-rút siêu vi gây viêm gan trong máu của bệnh nhân ở ngưỡng 250 copies/1ml máu; thậm chí là dưới 51 copies/1ml máu. Ảnh chỉ có tính minh họa. Nguồn: Hih.Com.Vn. Trong khi đó, tại một số cơ sở xét nghiệm khác, nhất là các phòng xét nghiệm tư nhân nhỏ lẻ, thì loại máy xét nghiệm của họ chỉ phát hiện siêu vi khi số lượng siêu vi trong thân bệnh nhân phải “cán mốc” hơn 1.000 copies/1ml máu. BS Phan Thanh Hải, Giám đốc trọng tâm y học Medic TP.HCM cho biết: “Ở trọng điểm y học Medic, nhiều cò mồi đã dỗ dành bệnh nhân ra bên ngoài xét nghiệm và trấn an đó là các “vệ tinh” của Medic, người bệnh sẽ được ưu tiên lấy kết quả rất nhanh. Thực tại một số phòng xét nghiệm này đã in sẵn kết quả và khi có bệnh nhân đến xét nghiệm chỉ cần đổi tên để in lại tờ mới. Điều này sẽ hết sức ác hại nếu bệnh nhân mắc những bệnh hiểm lại nhận phải kết quả không mắc bệnh”. Hễ xét nghiệm là dương tính với nhiễm giun! Bệnh nhân nữ V.T.L. (34 tuổi, ngụ Bà Rịa-Vũng Tàu) đi khám do rối loạn tiêu hóa. Sau khi thăm khám, bệnh nhân được BS giới thiệu đến khoa ký sinh trùng của một trường đại học để xét nghiệm tìm giun đũa chó, giun lươn. Tại đây, bệnh nhân nhận được kết quả nhiễm cả hai loại giun này. Khi bệnh nhân đến BV Bệnh Nhiệt đới và Viện Pasteur TP.HCM xét nghiệm thì cho kết quả không nhiễm giun. Một BS chuyên về xét nghiệm cho hay: “Hầu hết bệnh nhân nào đến xét nghiệm tại khoa ký sinh trùng nêu trên đều nhận được kết quả dương tính”. Căn do chính là do BS ở đây sử dụng bộ kít xét nghiệm tự chế. Nhiều BS đầu ngành biết chuyện này nhưng họ ngại đụng chạm nên lặng im. Một số BS ở phòng mạch tư khi nhận bệnh đã chuyển tới cơ sở này xét nghiệm, vì chắc chắn bệnh nhân sẽ nhận kết quả dương tính. Và, các phòng mạch tư này luôn có... Khách hàng. Trái lại, ở các BV công, dù có nhận được kết quả dương tính với ký sinh trùng, BS còn phải siêu âm, khám lâm sàng... Mới đưa ra quyết định có cho bệnh nhân uống thuốc hay không. Việc xét nghiệm sai số còn do một số cơ sở xét nghiệm dùng hóa chất rẻ tiền, chất lượng kém. Đại diện một công ty dược chuyên cung cấp máy móc cho các BV kể: “Để BV bằng lòng loại máy xét nghiệm đời mới của công ty, chúng tôi thường cho BV dùng máy miễn phí; tuy nhiên đổi lại, công ty được bán hóa chất xét nghiệm cho loại máy này. Thế nhưng, một số cơ sở lại mua hóa chất rẻ tiền để xét nghiệm và thu lợi được hai đầu từ bệnh nhân lẫn công ty. Đáng nói là mỗi máy có một loại hóa chất hạp với chương trình đã cài sẵn, do đó, khi sử dụng hóa chất không hiệp với máy thì kết quả xét nghiệm khó chính xác”. Do máy hay do con người? Ông Trần Hữu Tâm, Giám đốc Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm TP.HCM cho biết, ở các nước trên thế giới, tỷ lệ sai số trong giai đoạn xét nghiệm chiếm 7-13%, trong đó có căn nguyên do sự cố của thiết bị xét nghiệm. Việc kiểm chuẩn hiện thời có hai hình thức là nội kiểm và ngoại kiểm. Nội kiểm là bản thân cơ sở y học phải tự xét nghiệm, còn ngoại kiểm là trọng tâm sẽ gửi mẫu bệnh phẩm cho thảy các cơ sở xét nghiệm định kỳ. Tuy nhiên việc thực hiện mang tính tự giác, đốn phụ thuộc vào tinh thần của lãnh đạo các cơ sở xét nghiệm. Thực tế, một số phòng xét nghiệm chưa xây dựng hoặc thiếu quy trình thao tác chuẩn trong xét nghiệm. Còn theo ông Nguyễn Văn Thảng, Giám đốc Công ty Trang thiết bị kỹ thuật y tế TP.HCM thì hiện trên địa bàn TP.HCM có khoảng 200 công ty chuyên kinh doanh các loại máy móc, thiết bị y tế và có đến hàng trăm loại máy xét nghiệm cho một loại bệnh, nhưng giá cả và chất lượng chênh nhau rất lớn. Một BS chuyên về xét nghiệm ở một BV lớn tại TP.HCM băn khoăn: “Một loại máy xét nghiệm sau một thời kì (thường ba-sáu tháng) dùng phải được hiệu chỉnh định kỳ; thế nhưng hiện giờ không ít cơ sở lo phục vụ số lượng bệnh nhân và “trả kết quả nhanh” mà không quan hoài đến kết quả xét nghiệm. Rất nhiều cơ sở khi thấy trọng tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm TP.HCM có đợt rà soát định kỳ thì liền xin kết quả xét nghiệm ở các BV lớn”. Để quản lý chất lượng và nâng cao năng lực xét nghiệm, PGS-TS-BS Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM vừa gửi văn bản đề nghị các cơ sở khám, chữa bệnh triển khai, thực hiện việc quản lý chất lượng xét nghiệm do Trung tâm Kiểm chuẩn xét nghiệm TP.HCM làm làm mai. Ngoại giả, trọng tâm có bổn phận chỉ dẫn, thẩm tra và giám sát việc thực hành các quy định đối với các cơ sở khám, chữa bệnh có phòng xét nghiệm để thưa về Sở Y tế định kỳ mỗi sáu tháng. Thanh Toàn