Hà Nội: vậy cứu di sản trước nguy cơ mai một

Đền Ngọc Sơn và không gian hồ Hoàn Kiếm Sẽ trở thành Di tích nhà nước Đặc biệt vào năm 2014 Ưu tiên di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội cũ có 1.952 di tích, Hà Tây có 3.053 di tích, huyện Mê Linh và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình) có 170 di tích, gộp lại Hà Nội mở mang có 5.175 di tích, nhiều nhất cả nước. Số di tích đã xếp hạng chiếm tới 42,65% (2.209 di tích), trong đó có 2 Di sản Văn hóa thế giới - gồm Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long, 82 bia đá tấn sĩ triều Lê - Mạc ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám; 3 di tích nhà nước đặc biệt và rất nhiều công trình có giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc tiêu biểu khác. Theo ý thức đề án nói trên, trong phạm vi công việc tổng kiểm kê này, Sở VHTT&DL Hà Nội sẽ dành ưu tiên cho các loại hình VHPVT đang có nguy cơ mai một, trong tình trạng phải bảo vệ khẩn. Cụ thể như ngôn ngữ, chữ của các dân tộc trên địa bàn, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, lễ hội, nghề thủ công truyền thống… Những di sản ấy trong quá trình thực hiện sẽ được nhận diện, xác định giá trị, số hóa tư liệu. Và dựa trên kết quả tổng kiểm kê, các cơ quan quản lý có thể nhận biết thực trạng, sự phân bố của DSVHPVT theo từng vùng, từng địa phương, từ đó có tác động đến mỗi di sản. Để thực hành một cách hiệu quả đề án này, bên cạnh số liệu điều tra mang tính định lượng, các điều tra mang tính định tính: ghi chép về hình thái văn hóa phi vật thể, phỏng vấn sâu về duyên do, thực trạng, ước muốn của quần chúng quần chúng đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể... Sẽ là phương tiện đắc lực cho công tác quản lý quốc gia, là cứ để xây dựng cơ sở dữ liệu, là cơ sở khoa học để hoạch định chính sách về DSVH PVT. Theo kế hoạch, thời gian thực hành đề án kéo dài trong hai năm (2013 - 2014), với nguồn kinh phí dự kiến là hơn 13 tỷ đồng. Hà Nội sắp có thêm 5 Di tích nhà nước Đặc biệt Ông Trương Minh Tiến - Phó Giám đốc Sở VHTT&DL Hà Nội cho biết, thời kì qua việc xuất hiện những điểm nóng như câu chuyện chùa Trăm Gian, chùa Một Cột, hay chuyện ở làng cổ Đường Lâm… là có phần nghĩa vụ của cơ quan quản lý, trước hết là cơ quan quản lý văn hóa các cấp, các đơn vị quản lý trực tiếp di tích. Dẫu vậy, điều đó chẳng thể là chứng cứ khẳng định rằng Hà Nội đã buông lỏng quản lý. Bởi thống kê từ năm 2010 đến nay cho thấy, trung bình mỗi năm Hà Nội đầu tư suýt soát 1.000 tỷ đồng để tu sửa, chống xuống cấp di tích, trong đó nguồn kinh phí xã hội hóa chiếm hơn 30%. Con số này, một mặt khẳng định thị thành Hà Nội luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho công tác bảo tàng, tôn tạo và phát huy giá trị di tích, mặt khác chứng tỏ người dân tôn trọng giá trị của di tích, tin cậy vào công tác quản lý của các cơ quan chức năng nên mới đóng góp với số tiền lớn như vậy. Ông Tiến cũng cho hay, mới đây 5 di tích có giá trị đặc biệt của Hà Nội là đền Ngọc Sơn và không gian hồ Hoàn Kiếm, đền Phù Đổng (Gia Lâm), đền thờ Hai Bà Trưng ở Hát Môn (Phúc Thọ), đền thờ Hai Bà Trưng ở xã Mê Linh (Mê Linh), đình Tây Đằng (Ba Vì) đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị Chính phủ xác nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt vào năm 2014. Minh Quang