Chung tay gìn giữ di sản tư liệu thế Giới của VN

Mộc bản là những bản gỗ khắc chữ Hán Nôm ngược dùng để in ra các sách được sử dụng phổ biến dưới triều Nguyễn. Hiện 34.555 tấm mộc bản đang được bảo quản tại trọng tâm Lưu trữ Quốc gia 4 - trực thuộc Cục Văn thư .935 quyển có nội dung rất phong phú và được chia làm chín chủ đề: lịch sử, địa lý, quân sự, pháp chế, văn thơ, tôn giáo - tư tưởng - triết học, ngôn ngữ - văn tự, chính trị - tầng lớp, văn hóa - giáo dục. Đây là khối tài liệu đặc biệt quý hiếm, do giá trị về mặt nội dung, đặc tính về phương pháp chế tác và những quy định rất nghiêm ngặt của triều đình phong kiến về việc ấn hành và san khắc. Những tài liệu này được coi là quốc bảo, chỉ những người có nghĩa vụ và thẩm quyền làm việc tại Quốc sử quán mới được tiếp xúc và làm việc với chúng. Để chế tạo tài liệu này phải sang một quy trình chém đẹp tốn nhiều thời gian công sức: Trước hết, vua ban dụ cho phép biên soạn sách. Sau đó cơ quan biên soạn dâng tấu xin được nghiên cứu châu bản để biên soạn sách bản thảo hoàn tất dâng lên vua ngự lãm. Bản thảo được giao trở lại cơ quan soạn bổ sung chỉnh sửa theo ý của vua. Bản thảo được chép “tinh tả” (rõ ràng). Cơ quan soạn lập biểu dâng sách lên vua ngự phê. Sách sau khi được ngự phê chuyển xuống giao cho cơ quan sơn khắc dưới sự kiểm soát của các quan theo chỉ dụ của vua. Mộc bản sau khi khắc xong các quan dâng biểu xin cho in thành sách. Mỗi bộ sách chỉ được khắc in khi có lệnh của vua. Http://www.Idee.Vn Để chế tác tài liệu mộc bản, Quốc sử quán đã phải tuyển nhiều thợ chạm khắc giỏi. Thợ khắc mộc bản được tuyển lựa từ các địa phương trong cả nước có nghề chạm khắc gỗ nức danh, và kỹ thuật khắc được dùng thì hoàn toàn là thủ công. Những chữ được khắc lên mộc bản như chứa đựng tất tâm huyết của mỗi người thợ. Mỗi chữ Hán - Nôm trên mộc bản được khắc rất tinh xảo, sắc nét. Mỗi tấm mộc bản chẳng những là một trang tài liệu quý báu mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Tài liệu mộc bản có nhiều tác phẩm quý hiếm như: Đại Nam thực lục, Đại Nam nhất thống chí, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ..., Ngoại giả còn có các tác phẩm Ngự chế văn, Ngự chế thi do các vị hoàng đế nổi tiếng như Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức sáng tác. Hiện trên thế giới rất hiếm có những tài liệu mộc bản khắc in các tác phẩm chính văn chính sử của triều đình như khối tài liệu này. Nó được hình thành trong quá trình hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước và những hoạt động của nhiều nhân vật lịch sử điển hình. Đây là những tài liệu có giá trị, phục vụ cho việc nghiên cứu lịch sử và văn hóa Việt Nam thời cận đại. Trải qua 143 năm dưới triều Nguyễn, Mộc bản đã được bảo quản, lưu trữ và đưa vào khẩn hoang như một nguồn tài liệu để tham khảo và nghiên cứu phục vụ cho từng lớp quan tiền trong triều và các cử tử tham dự vào các kì thi do triều đình tổ chức. Mộc bản triều Nguyễn là khối tài liệu chính văn gốc, độc bản, không chỉ có giá trị về mặt lịch sử văn hóa mà còn có giá trị lớn về mặt nghệ thuật thư pháp và kĩ thuật in ấn thời bấy giờ. Đây là kho tư liệu quý tương trợ đắc lực cho việc nghiên cứu lịch sử nước ta thời cận đại và là kho tư liệu khẳng định chủ quyền linh của Việt Nam đối với biển đảo Hoàng Sa. Hiện nay Mộc bản đang được bảo quản với những trang thiết bị hiện đại nhất. Cùng với các tư liệu lưu trữ khác, phiên bản của những tài liệu Mộc bản này đang được trưng bày tại khu biệt điện Trần Lệ Xuân cũ nay là Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV tại Đà Lạt. Sau Mộc bản triều Nguyễn, Bia tấn sĩ Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội, là di sản tư liệu văn hóa thứ hai của Việt Nam. Văn Miếu-Quốc Tử Giám- Biểu tượng của nền văn hóa và trí óc Việt là Di tích lịch sử văn hóa Nho học điển hình bậc nhất của thủ đô Hà Nội và cả nước. Văn Miếu-Quốc Tử Giám là nơi đã đào tạo ra hàng nghìn các bậc đại khoa, hiền tài cho đất nước. Đồng thời đây cũng chính là nơi đã un đúc và bảo lưu nhiều truyền thống quý giá của dân tộc như: Hiếu học, hiếu nghĩa, tôn sư trọng đạo, trọng thiên tài... Bây chừ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám còn lưu giữ được 82 tấm bia, ghi lại lịch sử của 82 khoa thi Tiến sĩ thời Lêthiet ke quy hoach ha noi– Mạc. Tấm bia đầu tiên được dựng vào năm 1484 dưới triều vua Lê Thánh Tông ghithiết kế chung cư cao tầnglại lịch sử của khoa thi Tiến sĩ năm 1442 và tấm bia chung cuộc được dựng vào năm 1780, ghi lại lịch sử khoa thi Tiến sĩ năm 1779. Bia tấn sĩ là nguồn tư liệu gốc, độc nhất được chính các triều đại phong kiến Việt Nam tổ chức ghi khắc lại trên đá. Nội dung của những bài văn bia đã diễn tả rõ tư tưởng hiếu học, trọng hào kiệt và tôn những nhân tài đã đỗ đạt trong các kỳ thi. Chính vì những lẽ ấy, bia tấn sĩ có vai trò quan yếu đối với việc nghiên cứu lịch sử Việt Nam trong suốt 300 năm dưới triều Lê – Mạc và phác họa cho chúng ta một bức tranh khá toàn diện về tình hình khoa cử của nước ta tuổi này. Trên bia Tiến sĩ trước nhất vua Lê Thánh Tông đã khẳng định “Hiền tài là nguyên khí của nhà nước. Nguyên khí mạnh thì thế nước mạnh và lên cao. Nguyên khí suy thì thế nước xuống thấp. Nên các bậc thánh đế minh vương không ai là không lấy việc dùng và tuyển chọn nhân tài là việc trước nhất. Nét độc đáo của bia tấn sĩ là bên cạnh danh sách những người đã đỗ đạt trong mỗi kỳ thi, thì phần nhiều nội dung của các bài văn bia bao hàm nhiều thông tin quan trọng như: ngày, tháng, năm dựng bia, họ tên, chức vụ của người soạn, người khắc chữ và nghệ nhân chế tác bia. Nghệ thuật thư pháp, hoa văn trang trí và phong cách tạo dáng bia đều mang đậm dấu ấn của thời đại sản sinh ra chúng nên đã cung cấp cho chúng ta nguồn tư liệu chuẩn xác, chân thực để nghiên cứu về lịch sử nghệ thuật, mỹ thuật nước ta từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII. Bia tấn sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu thế giới trên phạm vi toàn cầu. Như vậy những giá trị trường tồn của hai di sản tư liệu thế giới đặc sắc của Việt Nam xứng đáng là di sản chung của toàn nhân loại. Chúng ta có quyền kiêu hãnh về những di sản văn hóa độc đáo của dân tộc. Qua đó mà bạn bè thế giới biết đến nhiều hơn về văn hóa, giang sơn, con người Việt, tạo đà cho sự giao thoa, giao lưu văn hóa góp phần làm phong phú, đa dạng nền văn hóa dân tộc. Với những giá trị lịch sử-văn hóa, tính quốc tế, chính xác, độc đáo, quý hiếm chẳng thể thay thế, tháng 3- 2010, 82 tấm bia tấn sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã được công nhận là Di sản Tư liệu thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Tiếp đến, tháng 5-2011, 82 bia tấn sĩ lại được ghi vào danh sách Di sản Tư liệu thế giới trên khuôn khổ toàn cầu. Thảo Phương - TTVN